Ο Roger Kynard "Roky" Erickson (15/07/1947–31/05/2019) θεωρείται από πολλούς ως ο «πατέρας» της ψυχεδελικής ροκ μουσική και παρόλο που η δισκογραφική του παρακαταθήκη δεν είναι τόσο μεγάλη, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια, υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς μουσικούς, αφήνοντας το δικό του ανεξίτηλο στίγμα στην ιστορία της ροκ μουσικής γενικότερα. Με αφορμή τον θάνατο αυτής της πολύ ιδιαίτερης «μορφής», ο σταθμός μας αποφάσισε να τιμήσει την μνήμη του μ’ ένα μεγάλο αφιέρωμα, στην πολύπαθη ζωή του και το μουσικό του έργο.
Ας ξεκαθαρίσουμε όμως ευθύς εξ’ αρχής σε ποιόν ανήκει η «πατέντα» του όρου «psychedelic rock»…. Η εύρεση του μουσικού αυτού όρου, όπως αναφέρεται επίσημα στο κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ του 2005 «You’re Gonna Miss Me», αποδίδεται στον Tommy Hall (21/09/1943), φίλο, μουσικό συνοδοιπόρο και συνιδρυτή των θρυλικών «The 13th Floor Elevators», στους οποίους έπαιζε ηλεκτρικό jug (γυάλινο ή κεραμικό άδειο δοχείο, που χρησιμοποιείται για να παράγει ήχους που παρομοιάζουν σε τρομπόνι κι έβγαζε ένα αποτέλεσμα, ανάμεσα σε minimoog και cuica drum).
Ως συγκρότημα θεωρούνται οι πρώτοι που χαρακτήρισαν την μουσική τους ως «psychedelic rock», όπως αποδεικνύεται από την επαγγελματική κάρτα της μπάντας που χρησιμοποιούσαν από το 1966, αφήνοντας την σε συσχετιζόμενους επαγγελματίες με την μουσική βιομηχανία, αν και συγκροτήματα όπως οι «The Holy Modal Rounders» και οι «The Deep» είχαν χαρακτηρίσει την μουσική τους ως «ψυχεδελικό ροκ» ήδη από το 1964 & 1966 αντίστοιχα.
[ΣτΕ] Θεωρώ ότι ο πιο κατάλληλος όρος για να χαρακτηρίσουμε την μουσική των «The 13th Floor Elavators» είναι «psychedelic garage», καθώς δεν ομοιάζει με το κλασικό psychedelic rock των Strawberry Alarm Clock, Jefferson Airplane, Eden’s Chidren, Love κλπ.
Να πάρουμε όμως τώρα τα πράγματα από την αρχή, καθώς πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο, με πάρα πολλές παραμέτρους και άκρως ενδιαφέρων μουσικό παραμύθι πίσω στα ‘60s……
«κάνναβις κλωστή δεμένη, στην ανέμη των acid τυλιγμένη, δώσε kick να γυρίσει, το ψυχεδελικό ταξίδι ν’ αρχινίσει…»
O Roky γεννήθηκε στο Dallas του Τέξας το 1947. Έδειξε ενδιαφέρον για την μουσική από πολύ νωρίς, ξεκινώντας να παίζει πιάνο σε ηλικία 5 χρονών και πιάνοντας την πρώτη του κιθάρα στα 10. Πήγε σχολείο στο Austin, αλλά εγκατέλειψε το λύκειο σε ηλικία 15 χρόνων, τρείς εβδομάδες πριν το τελειώσει το 1965, καθώς αρνιόταν πεισματικά να κόψει τα μαλλιά του και να φορέσει την επίσημη ενδυμασία του σχολείου για την τελετή αποφοίτησης.
Δημιούργησε το πρώτο του συγκρότημα περίπου το 1964, όσο ήταν ακόμα στο σχολείο, με το όνομα «The Spades»,
κυκλοφόρησε μαζί τους ένα 45”, με δύο δικές του συνθέσεις, το «We Sell Soul» το οποίο επανηχογράφησε με τους «The 13th Floor Elevators» ως «Don’t Fall Down» και βέβαια αυτό που αργότερα έμελε να γίνει πολύ μεγάλη επιτυχία κυκλοφορώντας και πάλι από τους θρύλους του psychedelic garage, το «You’re Gonna Miss Me»……
Η ιστορία των «The 13th Floor Elevators» ξεκινά το 1965, από έναν φοιτητή φιλοσοφίας & ψυχολογίας, στο πανεπιστήμιο του Τέξας, ο οποίος αντιλαμβάνεται την ηχητική δύναμη του Rock ‘N’ Roll και την δυναμικότητα του ως ένα «όχημα» που θα φέρει κοινωνικές αλλαγές, ονομαζόταν Tommy Hall και αποφάσισε να δημιουργήσει ένα δικό του μουσικό σχήμα. Τον πυρήνα του συγκροτήματος αποτέλεσαν μέλη μιας μπάντας που έπαιζε διασκευές στο Τέξας, τους «Lingsmen» και ήταν οι: Benny Thurman (bass), John Ike Walton (drums) & Stacy Sutherland (guitar)……
Ο 18χρονος τότε Roky Erickson ήταν όπως είπαμε στους «The Spades» και ήταν σχετικά γνωστοί στην περιοχή χάριν στο single που είχαν κυκλοφορήσει, με αποτέλεσμα ένα βράδυ να τους δει ο Tommy Hall, να παίζουν ζωντανά στο «Austin’s Jade Room», ο οποίος έμεινε εντυπωσιασμένος από τα ιδιαίτερα φωνητικά και το παίξιμο στην κιθάρα του Roky, οπότε σε λίγες ημέρες κάνουν την πρώτη τους πρόβα στο σπίτι του Tommy, χωρίς να έχουν ακόμα αποφασίσει όνομα για την μπάντα. Ο Tommy Hall ήταν ο στιχουργός του ανώνυμου ακόμα συγκροτήματος και ο πνευματικός τους καθοδηγητής, ο «γκουρού» της παρέας, αλλά δεν ήξερε να παίζει κανένα όργανο, οπότε μετά από πίεση των υπολοίπων να συνεισφέρει και μουσικά στο σχήμα, αποφάσισε τελικά να χρησιμοποιήσει το «electric jug», που αναφέραμε παραπάνω.
Σε μια από τις επόμενες συναντήσεις τους, ο John Ike Walton (drums) πρότεινε το όνομα «Elevators» για το σχήμα, ενώ η Clementine Hall, σύζυγος του Tommy, προσέθεσε το «13th Floor», θέλοντας να επισημάνει το γεγονός, ότι στα υψηλά κτίρια στις Η.Π.Α., δεν υπάρχει 13ος όροφος ή όπως διατυπώθηκε αργότερα σχετιζόταν επίσης με το 13ο γράμμα της αλφαβήτου, το Μ, πρώτο γράμμα της λέξης, «Marijuana».
Εδώ αξίζει ν’ αναφέρουμε ότι στην αρχή της καριέρας της, η συντοπίτισσα τους Janis Joplin σκεφτόταν να ενταχθεί στο σχήμα, αλλά την απέτρεψε ο Chester Leo “Chet” Helms (της εταιρείας «Family Dog Productions», πείθοντας την να πάει στον San Francisco, όπου γνώρισε τεράστια επιτυχία και βέβαια έγραψε με χρυσά γράμματα το όνομα της στην ιστορία της ροκ μουσικής).
Η δισκογραφική παρουσία του συγκροτήματος ήταν βραχύβια, καθώς πρόλαβαν να κυκλοφορήσουν μόνο 3 δίσκους μακράς διάρκειας & 1 ζωντανή ηχογράφηση, αλλά άφησε ανεξίτηλο το «σημάδι» της μπάντας στην ιστορία και την εξέλιξη της ροκ μουσικής.
Στις 17/10/1966 κυκλοφορούν το θρυλικό «The Psychedelic Sounds of Τhe 13th Floor Elevators», το ντεμπούτο τους άλμπουμ που καθόρισε τον «psychedelic garage» ήχο και τους έβαλε κατ’ ευθείαν στο «Πάνθεον» της rock, ενώ έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο του γνωστού βιβλίου «1001 Albums You Must Hear Before You Die» και είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ο όρος «psychedelic», αν και ακολούθησαν πολύ σύντομα δυο άλλες κυκλοφορίες στις οποίες αναφερόταν η ίδια λέξη, αυτές των, «The Deep’s – Psychedelic Moods» (10/1966) & «The Blues Magoos’ – Psychedelic Lollipop» (11/1966).
Η μεγάλη επιτυχία βέβαια από αυτό τον πρώτο δίσκο τους, που τους έκανε πολύ γνωστούς και τους καθιέρωσε, ήταν η επανηχογράφηση, όπως αναφέραμε παραπάνω, του τραγουδιού «You’re Gonna Miss Me», το οποίο ακούγεται ως μουσική επένδυση στο άνοιγμα της ταινίας «High Fidelity» του 2000, σε σκηνοθεσία Stephen Frears, με πρωταγωνιστές τους John Cusack, Jack Black, Catherine Zeta-Jones, Tim Robbins κ.α.
Περίπου ένα χρόνο μετά, τον Νοέμβριο του 1967 κυκλοφορούν το δεύτερο δίσκο τους, «Easter Everywhere», ένα από τα καλύτερα ψυχεδελικά άλμπουμ όλων των εποχών, μία φορά να ακούσει κάποιος το τραγούδι που ανοίγει τον δίσκο αρκεί για να κατανοήσει πόσο πολύ μπροστά ήταν για την εποχή τους, μάλιστα είναι το μεγαλύτερο σε χρονική διάρκεια τραγούδι τους σε στούντιο άλμπουμ….
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά σε αυτόν τον δίσκο σχετικά με το εικαστικό μέρος και την θεματολογία του άλμπουμ…..
Καταρχήν η συσκευασία του δίσκου ήταν από τις πιο ακριβές εκείνη την εποχή, μ’ ένθετο εσώφυλλο με τους στίχους, χρυσό μελάνι στο εξώφυλλο το οποίο σχημάτιζε νιφάδες σε διάφορα επίπεδα και έγχρωμες φωτογραφίες στο οπισθόφυλλο. Το εξώφυλλο ήταν σχεδιασμένο στο χέρι, από τον ανεπίσημο μάνατζερ της μπάντας George Banks και απεικόνιζε έναν πρωτόγονης τεχνοτροπίας ήλιο, ο οποίος αντιπροσωπεύει το «ανοιγμένο» πλέον Τρίτο Μάτι, ενώ το χρυσό χρώμα επιλέχθηκε ως συμβολισμός του Θείου. Κάτω από τον Ήλιο, το όνομα του συγκροτήματος είναι κόκκινο και σχηματισμένο έτσι ώστε να ομοιάζει στα φρύδια του Βούδα. Η όλη ιδέα για το σχέδιο ήταν πρόταση του Tommy Hall (…. του «γκουρού» της παρέας, όπως αναφέραμε νωρίτερα). Στο οπισθόφυλλο πέραν των φωτογραφιών των μουσικών, υπάρχει άλλη μια στο κέντρο, ενός διαλογιζόμενου γιόγκι, όπως απεικονίζεται σ’ έναν πίνακα του 18ου αιώνα στο Εθνικό Μουσείο Ινδικής Τέχνης στο Νέο Δελχί.
Θεματολογικά ο τίτλος τους άλμπουμ «Easter Everywhere» παραπέμπει σε Χριστιανικές αναφορές, όμως αυτό απέχει παρασάγγας από την φιλοσοφική και θρησκευτική αντίληψη που προωθούν οι μουσικοί, καθώς στις συνθέσεις τους συγχωνεύουν τις πεποιθήσεις διαφόρων θρησκειών, όπως του Βουδισμού, του Χριστιανισμού, του Ινδουισμού, αλλά και γνωστικών κειμένων. Στην πρώτη και μοναδική συνέντευξη που είχε δώσει το συγκρότημα στο fanzine «Mother» στις 20/11/1967, ο Tommy Hall δήλωσε για τον δίσκο αυτόν:
«Η ιδέα του τίτλου προέρχεται βεβαίως από την «Χριστιανική Συνείδηση» ή αλλιώς «Ανώτερη Συνείδηση», δηλαδή αυτής ενός ανώτερου Εαυτού, της υπερβατικής πραγματικότητας ή του Θεού. Συνειδητοποιείς την δυνατότητα της επαναγέννησης, ότι μπορείς ν’ αλλάζεις συνεχώς και να μετατρέπεσαι σ’ έναν ολοένα καλύτερο άνθρωπο. Είναι σαν μια προοδευτική τελειοποίηση και το «Easter Everywhere» είναι η μουσική απόδοση, του συνδυασμού και αποκορύφωσης αυτής της φιλοσοφίας, όπως γίνεται αντιληπτή από τον κόσμο».
Ακολουθεί το «Live» τον 08/1968 και η δισκογραφική τους παρουσία ολοκληρώνεται με τον δίσκο «Bull Of The Woods» τον 03/1969……
Τα πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας όμως για τον Roky Erickson έχουν ήδη ξεκινήσει, εδώ κι’ ένα χρόνο περίπου και στιγμάτισαν δραματικά την υπόλοιπη ζωή του…….
Facebook: Roky Erickson
Facebook: The 13th Floor Elevataros
Stamatis Bourdos
Black Velvet Radio
